Hayatta kafamı en karıştıran şeylerden biri; -mış gibi yapmak. Mutluymuş gibi, seviyormuş gibi, ilgileniyormuş gibi, bir sürü yapılan miş/mış'lar. Bu durum yalnızca eylemlerle sınırlı değil, sektörler de yapıyor bunu, en çok da tekstil. Yoksa neden erkek pantolonlarında pek de güzel işlevsel kullanışlı cepler varken; kadın pantolonlarında varmış gibi yapan, işe yaramaz versiyonları bulunuyor.
Kadın ve erkek giyiminin en belirgin farklılıklarından olan cepler, moda tarihinde çokça araştırılmış, sorgulanmış ve anlaşılmaya çalışılmış. Aslında bu konu göründüğü kadar küçük bir mesele değil. Erkek pantolonlarında kullanılan, büyük formlu cepler ellere özgürlük sağlarken, kadınlar için bu durum söz konusu değil. Kadın kıyafetlerindeki bu sahte ceplerin nedeni ne olabilir? Kadınlar cep yetersizliğinden şikayet ederken üreticilerin ısrarla bunu görmezden gelmesi komik mi?
Eskilere gidelim, milattan öncesine mesela. O dönemde kadın ve erkeklerin cinsiyet farkı olmaksızın değerli eşyalarını kemerlerine bağladıkları çantalarla taşıdıkları, yapılan kazılar ve bulunan duvar resimleri ile biliniyor. Fakat on beşinci yüzyılda tarım işleri esnasında ele ayağa dolaşmasın diye giysiye sabitlenen çantalar esas olarak bugünkü cebin atası sayılıyor. Sırasıyla on altı ve on yedinci yüzyılda yaygın hale gelen cepler zamanla kıyafetlerin olmazsa olmaz eklentileri halini alıyor. Fakat bu andan itibaren (17.yy) çanta ve cep meselesi erkekler için fonksiyonel bir keşif halini alırken; kadınların kıyafetlerinde pek bir değişime neden olmuyor. Erkek giyiminin bir parçası haline gelen cepler, palto, yelek, ceket ve pantolonlara dikilerek uygulama alanı genişlerken; kadınlar yanlarında taşımak istedikleri eşyaları yine çantalara yükleyip, taşımaya devam ediyor. Peki daha fazla şey taşıyabilmeye olanak sağlayan çantaları hafifletmek istediğimizde bir muadil olarak cepleri kullanmak istemez miydik? Sorulmadı.
Zaman içerisinde pek çok sosyolojik, ekonomik ve coğrafi nedenlere bağlı olarak değişen tekstil ve dolaylı olarak moda akımları; etkilemedik alan bırakmayan Sanayi Devrimi ile de büyük değişimlere uğruyor. Teknoloji sayesinde farklı kalıplar ve üretimler başlarken, cep eklentileri erkek kıyafetlerinin olmazsa olmazı halini alıyor. Bu esnada kadınlar için işlevsel cepleri terk eden üreticiler, yeni çanta kategorileri ile boşluğu zor ve harici yöntemlerle kapatmaya çalışıyor.
Daha medeni hale geldikçe, daha fazla cebe ihtiyacımız var.
Cep meselesi kadın ve erkek ayrımcılığının metaforu gibi görünse de aynı zamanda tarihteki politik düşüncelerin de çarpıcı bir yansıması. Ceplerin cinsiyetçi olmaktan çok daha fazlası olduğu söylenebilir, çünkü onlar aynı zamanda politikler. Fransız Devrimi ile ortaya çıkan mülkiyet ve mahremiyet kavramları; toplumdaki özgürlük arzusunu alevlendirirken, kadınların cepleri sayesinde daha özgür olacakları ya da ceplerinde bazı düşünceleri saklayacakları korkusu dönemin arka planında yer alan binlerce detaydan birisi halini alıyor.
Günler bugüne ermeden birileri bu işe dur demesi gerektiğini hissediyor ve 1891’de kurulan Rational Dress Society; kadınları sağlık için giyinmeye, korseleri atmaya, bol pantolona ve özellikle bisikletle hareket etmeye izin veren giysilere çağırdı. Cep cinsiyetçiliğine gösterilen bu tepkinin ardından New York Times 1899 tarihinde bir makale ile “Daha medeni hale geldikçe, daha fazla cebe ihtiyacımız var" dedi fakat pek de bir şey değişmedi.
Bu konuyu; üzerine düşünerek değil de gerçek hayat pratikleriyle daha iyi kavrarsınız. Özellikle bir erkekle dışarı çıktığınızda bu fark hemen fark edilir. Büyük çanta ile dans edilmez, küçük çantaya telefon sığmaz, iç cebe kalem konmaz, jean giyip de cebe ellilik sıkıştırınca markette bir yerde cool bir şekilde çıkarıp onu uzatmak mümkün olmaz. Halbuki kadınlar da erkekler gibi cüzdan, telefon ve anahtar ile dışarı çıktığında mont iç cebi ya da telefonun dahi sığabileceği normal bir ceple hayatını kolayca yaşayabilir. Yaşayamıyoruz.
Not: En azından hiçbir işlevi olmayan sahte cep ağızları dikilmesinin önüne geçebilir miyiz? Elimizi koyamıyoruz, telefonu koyamıyoruz cüzdan zaten giremiyor. O zaman bu küçük ceplerle ne ediyoruz? Birbirimizi kandırmayalım.
