Güncel İslam sanatı iki koldan ilerliyor. Bir yandan Batılı sanat piyasasında var olan ve kendilerini bir bakıma kabullendirmiş sanatçıların oryantalist orijinli işleri ve diğer yanda gerçek anlamda muhalif duruş sergileyen sanatçılar. Her iki durumda da sanatçılar- bir bakıma ellerinde olmadan- içinde büyüdükleri kültürün ve medeniyetin izlerini işlerine yansıtıyorlar. Elbette güncel sanat bunlardan ibaret değil, bu liste bir başlangıç ve hareket noktası.

 

1 Susan Hefuna 

 

 

Susan Hefuna 1962 Almanya doğumlu, Mısır ve Avusturya arasında git-gel bir yaşamı var. Hefuna çizimlerle, enstelasyonlarla, performans ve fotoğrafla hatta heykel ve videolarla kişisel tarihini mekan ve kimlik üzerinden sorgulamalarla yansıtıyor. 2009 tarihli çizimi Building (Binalar) New York’un karmaşık caddelerinde dolaşma-yürüme eylemini anlatıyor ve modern metropol mimarisinin dikey ve yatay yapısını karakterize ediyor. Aynı zamanda geleneksel cumba ve mukarnas süslemeleri ile arasındaki farka da odaklanıyor. Hefuna’nın işleri bildiğimiz İslami formlarla modern yaşam arasındaki tezatla aslında bu modern yaşama nasıl da mahkum olduğumuzu bir kadının bakış açısından yansıtıyor aslında. 

 

 

2 Lalla Esaydi 

 

 

Faslı ressam ve fotoğrafçı bugün Amerika’da yaşıyor. İşleri genellikle Arap kadınların kimlik meselesine eğiliyor ve 19. yüzyılın oryantalist stili Esaydi için bir keşif metodu. En ilginç işlerinden birisi kumaşlara, beden parçalarına veya duvarlara kına ile yaptığı desenler ve Arapça tipografi örnekleri. Fotoğraf işleri ise Arap kadın bedeni üzerinde yoğunlaşan iktidar yapısını ve bu yapının bir alt metni olarak geleceği eleştirmek üzerine odaklanıyor. Kendi tanımıyla sanatı “izleyicileri stereotiplere direnmeye davet ediyor”. 1956 doğumlu sanatçının gençliği ve çocukluğu bu sanatsala bakışa onu neredeyse sürüklemiş, Fas ve Cezayir’de geçen çocukluk ve sonra gençlik yıllarında üniversite eğitimi için taşındığı Boston ona dünya çapında eleştirmenlerce de tanınan bir ün kazandırdı. Öyle ki Washington National Museum of Art, Art Institute of Chicago ve Hollanda the Fries Museum işlerinin sergilendiği bazı mekanlar. Esaydi’nin bu ününün altında elbette Batı’nın iyi bildiği oryantalist stile yerleştirdiği Doğu eleştiri de var, yaratıcı yüzey oluşturma becerisi de.

 

3 Mitra Tabrizian 

 

 

Mitra Tabrizian güncel İslam sanatı kanonundaki en ünlü kadın sanatçılardan birisi, ünü 2008 yılında Tate Müzesi’nde eserlerinin yer almasıyla perçinlendi. İranlı sanatçı bugün Londra'da yaşıyor ve fotoğrafla birlikte film ve video sanatını kullanıyor. Güncel fotoğraf sanatı, görsel kültür ve modern örsle düşünme pratikleri üzerine yayınlanmış kitap ve makaleleri de bulunan sanatçı kadın meselesine de duyarlılığıyla biliniyor. 

 

 

4 Mona Hatoum 

 

 

Türk sanatseverlerin 2012’de Arter Galeri’deki kişisel sergisiyle yakından tanıma fırsatı bulduğu Mona Hatoum Beyrut’ta doğmuş Filistin kökenli bir sanatçı. Yetişkin hayatının büyük bir kısmını İngiltere’de geçiren sanatçı yerleştirme, heykel, video, fotoğraf ve kağıt üzerine çalışmalar gibi çeşitli mecralar ve çoğunlukla alışılmışın dışında yöntemler kullanarak, günümüz dünyasını kuşatan tedirginlik hissini araştıran şiirsel ve bir o kadar da politik işler üretiyor. Ev, yer-yurt, yerinden edilme, ayrılık ve kayıp gibi kavramlardan hareketle insan bedenine odaklanan sanatçının işleri dünya çapında birçok galeride, sergide ve müzede yer aldı. 

 

 

5 Hassan Hajjaj 

 

 

Hajjaj fotoğrafçı, grafik tasarımcı, film yapımcısı ve bu özellikleriyle Fas’ın en uluslararası sanatçılarından birisi, hatta ülkenin Andy Warhol’u olarak bile anılıyor. Hajjaj sanat anlamında bir eğitim almasa da Kuzey Afrika mirasını Londra’nın hip-hop alt kültürüyle harmanlamayı ve elde ettiği nüveyi bir sanata dönüştürmeyi başarmış bir isim. Moda, endüstriyel tasarım, enstelasyon, portre gibi bambaşka alanlarda işleri var ve kullandığı her mecraya kendi renklerini yansıtmayı iyi başarıyor. Hatta Hajjaj için modern İslam sanatı içindeki en renkli sanatçı bile denilebilir, Pop art ve moda fotoğrafçılığı alanlarında da çalışarak elindeki objeleri, ne olursa olsun, bir rock star’a dönüştürmeyi başarıyor. Tabi bir parça endüstriyel ve hatta belki tasarımcı olarak Warhol tekrarı bile denebilir ancak onda özgün olan Afrika ve alt kültürlerin desenlerini bıkıp usanmadan yeniden üretme becerisi. 

 

 

 

6 Wafaa Bilal 

 

 

New York Üniversitesi Tisch School of Arts’da öğretim görevliliği de yapan Bilal uluslararası alanda diyalog odaklı politik performatif işleriyle tanınıyor. Irak doğumlu sanatçı 2008 yılında Chicago Gallery için yaptığı Domestic Tension adlı enstelasyonla Yılın Sanatçısı seçilmişti. İşleri, memleketinden kaçış ve aynı anda iki dünyada var olma arasındaki salınıma odaklanıyor. Bu odak iki zıt kelime ile kendisini açığa çıkarıyor Bilal’in sanatında; çatışma bölgesi ve güvenli bölge kendi bedenini bir araç olarak kullanarak kendi güvenli alanlarımızı da sorgulamaya itiyor. 

 

 

8 Barbad Golshiri 

 

 

Genç İranlı sanatçı jenerasyonunun en üretken isimlerinden birisi Golshiri. 1982 Tahran doğumlu sanatçı uluslararası piyasada kolayca alıcı bulan egzotizmden başarılı bir şekilde uzak duruyor. Aynı zamanda güncel İran sanatına ve politik kültürüne ideolojik temellerle oturan cevapları var. Resim kadar üç boyutlu işler de üreten Golshiri son yıllarda mezarlık ve kabristan formlarına ilgi duyuyor. 

 

 

8 Youssef Nabil 

 

 

Fotoğrafçılık kariyerine 1992 yılında başlayan Nabil Mısır sinemasının altın zamanlarını andıran grafik işler yapıyor. 1990’larda New York ve Paris stüdyolarında fotoğraf asistanı olarak çalışırken arkadaşlarının portrelerini yapmaya başladı. Bu portrelerde çalıştığı kişileri "uyku ülkesinde” fotoğraflayan Nabil gün ışığından uzaktaki insan bedenine de odaklandı. 1999 yılında Mısır’a döndüğünde elle boyadığı fotoğraf portreleri serisine başladı ve Arap dünyasının ünlülüleriyle çalıştı.